Verwerkings opdracht Max Havelaar

Afgelopen weken heb ik de tijd genomen om het boek  Max Havelaar te lezen, ook wel De koffieveilingen der Nederlandse Handelmaatschappij genoemd. De auteur is Multatuli, ofwel Eduard Douwes Dekker. Het boek komt uit de tijd dat de stroming Romantiek erg populair was en het is gepubliceerd in 1860.

Max Havelaar was een bijzondere man. Hij streefde naar rechtvaardigheid in Nederlands-Indië onder de Nederlandse bezetting. Dit werd niet altijd gewaardeerd door iedereen.  Hij deed er alles voor om dit mogelijk te maken en uiteindelijk verloor hij er bijna alles door.  

De Romantiek was een tijd van verbeelding en gevoel. In deze tijd zetten de ontevreden mensen zich af tegen de vorige periode, de Verlichting. De Verlichting kenmerkte zich door de wetenschap, de rede en het individualisme. De rationele kant van de Verlichting werd met argwanende blik bekeken. De Romantiek zie je vooral terug in kunst en literatuur. De Max Havelaar is een boek uit de Romantiek en heeft ook veel kenmerken uit deze periode.

Een kenmerk dat goed terug te zien is, is de benadrukking van natuur. In de Max Havelaar wordt vaak verwezen naar de natuur. In een lied dat door de Javaanse jongen Saïdjah wordt gezongen zie je dat goed terug. Dit is het eerste couplet. (Hoofdstuk 17, blz. 172):

Zie hoe de badjing zijn levensonderhoud zoekt
Op de klappa-boom. Hij stijgt, daalt, dartelt links en rechts,
Hij draait om de boom, springt, valt, klimt, en valt weder:
Hij heeft geen vleugels, en is toch zo vlug als een vogel.
Veel geluk, mijn badjing, ik wens u heil!
Ge zult gewis vinden het levensonderhoud dat ge zoekt ...
Maar ik zit alleen bij het djati-bos,
Wachtende op levensonderhoud van mijn hart.
Reeds lang is het buikje van mijn badjing verzadigd ...
Reeds lang is hij teruggekeerd in zijn nestje...
Maar nog altijd is mijn ziel
En mijn hart bitter bedroefd ... Adinda!

Een ander kenmerk komt hier ook in voor. De emotie. Het lied wordt gezongen omdat Saïdjah zijn geliefde Adinda mist. Hij stort zijn hart uit in dit lied. Gevoelens worden vaak geuit in de Max Havelaar. Vooral de gevoelens van Max Havelaar kom je te weten. Bijvoorbeeld hoe erg hij het vindt dat de Javaanse bevolking onderdrukt wordt.

Verder zie je het eigene erg terug in het boek. In de tijd van de Verlichting dachten de mensen dat de verschillen van iedereen, elk volk en elke gemeenschap zouden verdwijnen omdat alles met de rede kon worden opgelost. Maar de Romantiek waardeert juist het eigene van elk volk en elk individu. De cultuur van iedereen is uniek. Dit zie je goed terug in Multatuli’s boek. Hij beschrijft de cultuur, hoe de Javaan is ten opzichte van de Europeaan en hoe de Javaanse bevolking leeft.

Omdat er zoveel duidelijke verwijzingen zijn naar de natuur en het eigene en het gevoel van Max Havelaar en soms ook anderen vaak wordt besproken, denk ik dat de Max Havelaar van Multatuli representatief is voor de Romantische literatuur. Ook al is het lastig om door het boek te komen, het geeft een goed beeld van hoe het er aan toe ging in deze tijden. Dekker schreef dit boek om zijn visie te laten zien en om zijn gevoelens te uiten. Dus als je zin hebt om eens een klassieker te lezen of ben je geïnteresseerd in  Nederlands-Indië in deze tijd dan is dit boek echt een aanrader.

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/19de/literatuurgeschiedenis/lg19003.html

https://nl.wikipedia.org/wiki/Romantiek_(stroming)